หากจะพูดถึงการเรียนปรับพื้นฐานของการเริ่มเรียนในระดับชั้นปริญญาตรี วิชาที่เด็กต้องเรียนเป็นวิชาแรกๆ บ้างก็เป็นวิชาภาษาไทย ภาษาอังกฤษ คณิตศาสตร์ ฯลฯ นะคะ หรือหากเป็นเด็กหลักสูตรบริหารธุรกิจ (BBA) เด็กก็อาจจะได้เล่น Business Game แบบ Simulation เพื่อปูพื้นฐานทางการเรียน
แต่ ดร.กฤตินี พงษ์ธนะเลิศ รองประธานหลักสูตร BBA จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กลับมองว่า การเริ่มต้นการปูพื้นฐานทางการเรียน ไม่ใช่แค่เพียงต้องปูพื้นฐานในวิชาเรียนเท่านั้น แต่ต้องทำอย่างไรก็ได้ที่จะให้เด็กค้นหาตัวเองเจอ และมีเป้าหมายในการเรียนที่ชัดเจน นี่จึงเป็นที่มาของการเรียน LEGO® SERIOUS PLAY (เลโก้ ซีเรียส เพลย์) ที่นักศึกษา BBA จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จะต้องเรียนเป็นวิชาแรกนั่นเองค่ะ
ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับ LEGO® SERIOUS PLAY กันก่อนนะคะ
นี่ก็เป็นหน้าตาของ LEGO® SERIOUS PLAY(เลโก้ ซีเรียส เพลย์)
ถ้าหากพูดถึง Lego ก็คงจะนึกตัวต่อหลากสีที่นำมาต่อเป็นรูปนั้นรูปนี้ เพื่อเสริมสร้างจินตนาการ และพัฒนาการของเด็กๆ กันใช่ไหมล่ะคะ แต่สำหรับ LEGO® SERIOUS PLAY แม้หน้าตาจะเป็นตัวต่อเหมือนกับ Lego แต่วัตถุประสงค์การใช้งานแตกต่างกันค่ะ เพราะ LEGO® SERIOUS PLAY ทาง Lego และนักจิตวิทยาได้พัฒนาเป็นโปรแกรมขึ้น เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการพัฒนาองค์กร เป็นเครื่องมือที่จะช่วยให้เข้าใจถึงแก่นแท้ของบุคลากรในองค์กรได้มากขึ้นค่ะ
LEGO® SERIOUS PLAY ถูกนำมาใช้เป็นเครื่องมือในการพัฒนาองค์กร
อ่านมาถึงตรงนี้แล้วก็คงจะสงสัยกันแล้วใช่ไหมล่ะคะ ว่าแล้ว LEGO® SERIOUS PLAY หรือการต่อ Lego เกี่ยวข้องกับการเรียนของนักศึกษา BBA ได้อย่างไร? นั่นคงเป็นเพราะ ดร.กฤตินี พงษ์ธนะเลิศ รองประธานหลักสูตร BBA จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มองเห็นปัญหาของนักศึกษา BBA ว่าปัญหาที่พบในเด็ก BBA ส่วนใหญ่ก็คือการที่ยังหาตัวตนของตัวเองไม่เจอ ขาดแรงบันดาลใจในการเรียน และไม่รู้เป้าหมายในการเรียนที่แท้จริง ด้วยเหตุผลนี้จึงพยายามมองหาเครื่องมือที่จะช่วยให้เด็กพบเป้าหมายตั้งแต่เริ่มต้นการเรียน ก่อนจะมาลงตัวที่ LEGO® SERIOUS PLAY โดยได้รับความช่วยเหลือจากบริษัท Asian Identity ในการนำ LEGO มาใช้ในการสอนในระดับปริญญาตรี
ดร.กฤตินี พงษ์ธนะเลิศ รองประธานหลักสูตร BBA จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
“BBA เป็นหลักสูตรบริหารธุรกิจค่ะ ที่จะสอนเรื่องราวเกี่ยวกับ Business อย่างเดียวเลย ซึ่งมันไม่เกี่ยวกับ LEGO แน่นอน ที่ผ่านมาเราเห็นว่า BBA จุฬาฯ จุดแกร่ง จุดแข็ง คือเรามีกิจกรรมหลายอย่างที่เด็กทำกันเองอยู่แล้ว แต่ว่าปัญหาหนึ่งคือเด็กหลายคนก็ยังไม่รู้อะไรคือสิ่งที่ใช่สำหรับเรา แม้ว่าเค้าจะลองกิจกรรมหลายๆ อย่างแล้วก็ตาม หลายคนจะมาบ่นว่าไม่เจอตัวตนตัวเองเลย หรือก่อนหน้านั้นแม้แต่ตอนเรียน ก็ไม่มีแรงบันดาลใจในการเรียนเพราะว่าเขาไม่เห็นเป้าหมายปลายทางของชีวิตตัวเอง ก็เลยตัดสินใจจัดกิจกรรมที่จะทำให้เขาค้นหาตัวเองได้ตั้งแต่ตอนปี 1 เลย ซึ่ง LEGO® SERIOUS PLAY ก็เป็นเครื่องมือเดียวที่เด็กใช้ได้ และมันก็สนุกสนานดี มันคือการเล่น มันคือการต่อ LEGO ซึ่งเด็กเองก็น่าจะสนใจอยู่”
LEGO® SERIOUS PLAY จะใช้โค้ชในการสอน
แม้ LEGO® SERIOUS PLAY จะเป็นคลาสที่เคยใช้ในโครงการอบรมผู้ใหญ่ Mini MBA มาแล้ว แต่นี่เป็นครั้งแรกค่ะที่นำ LEGO® SERIOUS PLAY มาสอนกับนักศึกษา ซึ่งในการสอนนักศึกษา BBA ที่ผ่านมา การสอนก็จะแบ่งเป็น 6 คลาส คลาสละ 28 คน เรียนคลาสละ 2 ชั่วโมง ซึ่งในคลาสก็จะมีโค้ชที่จะทำหน้าที่สอนค่ะ
คราวนี้เราลองมาดูวิธีการสอน LEGO® SERIOUS PLAY กันนะคะ โดยเริ่มแรกโค้ชจะให้เด็กคุ้นเคยกับตัวต่อ LEGO ก่อน จากนั้นก็จะให้ทุกคนลองต่อตัว LEGO ตามโจทย์ของโค้ช
“โค้ชจะตั้งโจทย์เช่นเอาตัวที่สูงที่สุดคือตัวนี้นะ คือต่อยังไงก็ได้ให้ใช้ทุกชิ้นส่วน เด็กก็เริ่มจะพยายามหาชิ้นส่วนมาต่อกันภายใน 3 นาที จากนั้นก็จะแกะใหม่ จากนั้นตัวตนเราเป็นคนแบบไหนก็ใช้ตัวต่อ คือเราจะมีทั้ง 2 แบบนะคะ คือแบบที่ให้ไปกว้านหาในเลโก้บนโต๊ะเยอะๆ กับแบบในถุง ในถุงจะจัดให้ทุกคนได้เครื่องมือเหมือนกัน แล้วพอเขาเริ่มต่อตัวเองจาก LEGO ที่ทุกคนมีเหมือนกัน มันเป็นจุดแรกที่ทำให้ทุกคนได้เห็นว่า ขนาดทุกคนมีตัวต่อ LEGO เหมือนกัน ตัวที่ต่อมายังต่างกันเลย บางคนต่อแนวราบ บางคนต่อเป็นเจ้าหญิง บางคนต่อเป็นหอคอย ซึ่งมันก็จะเริ่มเห็นความแตกต่างแล้ว จากนั้นโค้ชก็จะถามต่อว่าแล้วทำไมเหตุการณ์นั้นสำคัญสำหรับเขา หรือว่าสิ่งในอุดมคติของเขาเป็นยังไง ถ้ามีไม้คฑาวิเศษเขาอยากปรับตัวเองยังไงบ้าง แล้วเขาก็จะต่ออีกครั้งหนึ่ง เขาจะเริ่มสนุกและจะเริ่มชินกับการต่อ ก็จะแสดงออกเป็นตัวของตัวเองมากขึ้น”
จะเห็นว่าวิธีการสอน LEGO® SERIOUS PLAY หลักๆเลยก็คือจะมีโค้ชที่คอยไกด์ ด้วยการใช้วิธีการถามคำถามให้เด็กตอบคำถามผ่านการต่อ LEGO ซึ่งคำตอบจะไม่มีถูก ไม่มีผิด และไม่มี LEGO ตัวไหนสวยกว่าของใครแต่มันคือการอธิบายตัวตนของตัวเองผ่าน LEGO นั่นเองค่ะ
คราวนี้เราลองมาดูว่าแล้วเด็ก BBA ต่ออะไรกันบ้าง
ทั้งหมดนี้ก็เป็นการต่อ LEGO ที่ใช้เวลาเพียง 5 นาที ซึ่งการต่อในครั้งนี้จะเป็นการบอกเล่าเรื่องราวชีวิตของเด็กแต่ละคน ที่เด็กก็จะถ่ายทอดออกมาจากการต่อเลโก้ที่แตกต่างกันออกไปค่ะ 
สำหรับการสอน LEGO® SERIOUS PLAY จะไม่ได้สิ้นสุดเพียงแค่การต่อเลโก้เท่านั้นนะคะ แต่คลาสนี้ก็ยังมีกิจกรรมที่เรียกว่า “Mirror” หรือภาพสะท้อนด้วย เป็นกิจกรรมที่จะให้ทุกคนในคลาสได้ฟังเรื่องราวของเพื่อนแต่ละคน ก่อนจะให้เพื่อนช่วยกันสะท้อนว่าเพื่อนแต่ละคนเป็นคนอย่างไร ด้วยการเขียน post-it มาแปะให้กับเพื่อน ซึ่งกิจกรรมนี้ก็จะทำให้ได้เห็นว่า เรามองตัวเองเป็นอย่างไรและคนอื่นมองเราเป็นอย่างไรบ้าง
“สำหรับประโยชน์ที่เด็กได้ เด็กก็บอกว่าได้เข้าใจตัวเองดีขึ้น หรือเขาจะใช้คำว่า Real Life คือเราได้ตระหนักแล้ว เขาอาจะเห็นมุมที่เขาไม่เคยได้เห็นตัวเองมาก่อนเลย เห็นเป็นคอนเซ็ปต์ของชีวิตเขา ว่านี่แหละคือสิ่งที่เขาให้คุณค่า ซึ่งนี่มันเป็นแค่จุดเริ่มต้นมากกว่า ว่าอย่างน้อยคุณเริ่มเข้าใจตัวเองแล้ว”
แล้วทำไมต้องใช้เครื่องมืออย่าง LEGO ใช้เครื่องมืออื่นได้ไหม?
“สมมุติว่าเราถามเด็กเปลี่ยนเป็นการสัมภาษณ์ไม่ใช้ LEGO คุณคิดว่าจุดแข็งของคุณคืออะไร เด็กจะตอบโอบอ้อมอารีย์มั๊งคะแล้วก็จบ แต่ว่าพอเราใช้ LEGO บางทีเขาต่อ LEGO ไป เขาจะเห็นดอกไม้ เห็นหมา เห็นอะไรวาง เราก็จะต้องถามว่าทำไมมีดอกไม้ตรงนี้ ทำไมมีหมาตรงนี้ ก็คือหนูอยากรู้สึกอยากให้หมามีความสุข ดอกไม้มีความสุข แล้วอยากให้ดอกไม้มีความสุขด้วยหรือทำไมล่ะ ความโอบอ้อมอารีย์ที่เด็กมองตัวเองตอนแรก กลับมามองผ่าน LEGO มันก็จะต่างกันแล้ว ขณะที่การต่อ LEGO มือจะต้องทำงานร่วมกับสมอง เพราะฉะนั้น LEGO จะเป็นการฝึกสมองทั้งสองฝั่ง คือฝั่งซ้ายและฝั่งขวาทั้งจินตนาการกับการให้เหตุผล”
ความรู้สึกของเด็ก BBA จุฬาฯ หลังเรียน LEGO® SERIOUS PLAY
แม้ฟังๆ ดูแล้วเป้าหมายของ LEGO® SERIOUS PLAY อาจจะนำไปสู่การเลือกอาชีพที่ใช่ได้ แต่ความเป็นจริงแล้วการเรียนวิชานี้จะทำให้มองเห็นแนวทางการเรียน และเป้าหมายของชีวิตที่เหมาะสมกับเด็กค่ะ ซึ่งจริงๆ แล้วต้องบอกก่อนว่า LEGO® SERIOUS PLAY นั้นเป็นเพียงแค่ส่วนหนึ่งในการค้นหาตัวเองในช่วงแรกๆ เท่านั้น เพราะต่อจากนี้การค้นหาตัวเองในรั้วมหาวิทยาลัยก็ยังคงต้องทำและติดตามอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้เด็กค้นหาตัวเองได้จริงๆ ค่ะ
และถ้าหากไม่ได้มีเครื่องมืออย่าง LEGO® SERIOUS PLAY คุณพ่อคุณแม่จะสามารถทำอย่างไรเพื่อให้เด็กสามารถค้นหาตัวเองเจอได้บ้าง ก็ต้องบอกว่าคุณพ่อคุณแม่สามารถทำได้ ด้วยการพาลูกลองทำกิจกรรมให้เยอะที่สุด เพื่อที่จะค้นหาว่าอะไรคือสิ่งที่ลูกชอบและไม่ชอบ และสิ่งที่สำคัญที่สุดก็คือการตั้งคำถาม Why? กับลูก เพราะจะเป็นคำถามที่จะทำให้เด็กได้คิด ได้ทบทวนตัวเอง ก็จะทำให้เด็กเข้าใจตัวเองได้ง่ายขึ้นค่ะ
